Cúng đầu năm âm lịch
Theo truyền thống dân tộc, vào đầu năm mới Âm lịch, dân ta thường cúng tết Tất niên để tiễn đưa năm cũ và cúng Giao thừa để đón năm mới.
Đây là lễ cúng mang tính tri ân năm cũ đã mang đến cho ta nhiều may mắn, và đón mừng năm mới với hy vọng sẽ có được nhiều thành đạt. Dưới đây xin hướng dẫn cụ thể cho việc này.
- Cúng Tất niên (30 tết):
- Đồ lễ:
Gồm lễ chay cho bàn thờ Phật; lễ chay và lễ mặn cho bàn thờ Thần linh và Gia tiên.
Đồ lễ gồm có: Hương nến (hoặc đèn dầu) nước, hoa, mâm ngũ quả (có cho cả bàn thờ Phật, Thần linh và Gia tiên), trái cây, kẹo bánh ngọt, oản phẩm, trầu cau, tiền thật, mâm cơm rượu cúng tất niên có bánh chưng và các bánh tết khác nếu có. Nên có hoa Đào hoặc hoa Mai. Mâm ngũ quả giữ đến hết 3 ngày tết. Thắp hương vòng liên tục cho hết 3 ngày tết.
Chú thích: Mọi đồ lễ đều phải tươi thơm, không bị ôi thiu hoặc nhiễm hóa chất độc.
- Lời khấn:
Người xưa quan niệm mỗi năm có một vị Thiên quan được Nhà Trời phái xuống cai quản cả năm, vì vậy trong bài khấn đầu năm cần nhắc đến vị này.
Đây là lời khấn nôm, cứ thành tâm nghĩ sao nói vậy, không cần phải cầu kỳ.
a/ Khấn tại ban thờ Phật:
“Nam mô A Di Đà Phật (3 lần 3 vái).
Con kính lạy Đức Phật… (mà gia chủ đang thờ).
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp, ngày tất niên của năm Giáp Ngọ, Tín chủ chúng con là… (họ tên chồng), cùng phu thê… (họ tên vợ) và các con cháu trong nhà có chút lễ mọn, và tấm lòng thành kính dâng Đức Phật. Con xin đội ơn Đức Phật trong năm qua đã phù hộ độ trì, dìu dắt chúng con gặp được nhiều may mắn. Cúi xin Đức Phật giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật, tiếp tục phù hộ cho gia đình chúng con.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần 3 vái).”
b/ Khấn tại ban thờ Thần linh và Gia tiên:
“Nam mô A Di Đà Phật (3 lần 3 vái).
Con lạy chín phương trời mười phương Chư Phật, con lạy Chư Phật mười phương.
Con lạy ngài Đương niên Thiên quan hành khiển năm ....
Con lạy các quan Thần linh Thổ công, Thần long mạch... cai quản vùng chúng con ở….(địa chỉ nhà mình đang ở)
Con lạy ông bà Tổ tiên dòng họ…
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm …, Tín chủ chúng con là… (họ tên chồng), cùng phu thê… (họ tên vợ) và các con cháu trong nhà có chút lễ mọn, mâm cơm rượu và tấm lòng thành kính dâng:
- Ngài Đương niên Thiên quan hành khiển năm …… (năm cũ)
- Các vị Thần linh khu vực, Thần linh tại gia, Thần long mạch... cai quản vùng chúng con ở địa chỉ …
- Ông Bà tổ tiên dòng họ….
Cúi xin các vị giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho gia đình chúng con.
Chúng con xin đội ơn ngài Đương niên Thiên quan năm nay, các vị Tôn Thần, Ông Bà tổ tiên trong năm đã phù hộ độ trì cho chúng con được nhiều thành đạt và nhiều may mắn.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được chứng giám và phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần 3 vái).”
- Cúng đầu năm mới (Cúng Giao thừa và mồng một Tết gộp làm một):
Người xưa cúng Giao thừa có 2 lễ: Lễ cúng Giao thừa và lễ cúng Gia tiên sau Giao thừa. Cúng Giao thừa ở quê thường làm ở ngoài trời, cúng Gia tiên thì làm trên bàn thờ trong nhà. Nay có thể cúng cả trên bàn thờ trong nhà đều được. Có thể gộp 2 lễ thành 1 cho đơn giản cũng được, nhưng cúng riêng được thì hay hơn.
- Đồ lễ:
Gồm các thứ cúng chay và cúng mặn như cúng Tất niên nêu trên. Lễ mặn có thể là con gà luộc, thường là gà trống, hay chân giò luộc, hoặc có thể cúng một mâm cỗ), thêm quần áo giày mũ cho ngài Thiên quan đương niên hành khiển và các Thần linh, Thần Long mạch, mỗi vị 1 bộ.
Tất cả đặt trên bàn ngoài trời, hoặc trên bàn thờ trong nhà. Cúng vào giờ Tý giao thừa (23- 1h), nên cúng trong khoảng 23- 24h. Ba ngày tết thắp hương nến liên tục (dùng hương vòng). Cứ mỗi sáng lại một lần thay nước và thắp 1 nén hương cho mỗi bát hương. Sau ngày mồng 3 tết thì hoá vàng. Đến đây là hết lễ đầu năm mới.
- Lời khấn:
a/ Lời khấn trên ban thờ Phật:
“Nam mô A Di Đà Phật (3 lần 3 vái).
Con kính lạy Đức Phật… (mà gia chủ đang thờ).
Nay đang là giờ giao thừa chuyển tiếp năm …. sang năm mới …, Tín chủ chúng con là… (họ tên chồng), cùng phu thê… (họ tên vợ) và các con cháu trong nhà có chút lễ mọn, và tấm lòng thành kính dâng Đức Phật. Cúi xin Đức Phật giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, chỉ giáo cho chúng con đường đi nước bước để cho gia đình chúng con gặp được nhiều may mắn trong năm mới này.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần 3 vái).”
b/ Lời khấn trên ban thờ Thần linh Gia tiên:
“Nam mô A Di Đà Phật (3 lần 3 vái).
Con lạy chín phương trời mười phương Chư Phật, con lạy Chư Phật mười phương.
Con lạy ngài Đương niên Thiên quan Hành khiển năm mới ….
Con lạy quan Thần linh Thổ công, Thần long mạch… cai quản vùng chúng con ở.
Con lạy ông bà Tổ tiên dòng họ…
Nay đã là giờ giao thừa năm …. chuyển sang năm mới …, Tín chủ chúng con là… (họ tên chồng), phu thê… (họ tên vợ) cùng con cháu trong nhà có chút lễ mọn cùng mâm cơm rượu và tấm lòng thành kính dâng:
- Ngài Đương niên Thiên quan Hành khiển,
- Các vị Thần linh khu vực, Thần linh tại gia, Thần long mạch… cai quản vùng chúng con ở,
- Ông Bà tổ tiên dòng họ….
Cúi xin các vị giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho gia đình chúng con.
Chúng con có quần áo giày mũ kính dâng ngài Thiên quan đương niên hành khiển và các vị Tôn quan.
Cúi xin trong năm mới này ngài Đương niên Thiên quan Hành khiển, các vị Tôn thần, ông bà tổ tiên phù hộ cho chúng con, chỉ cho đường đi nước bước để được luôn luôn khỏe mạnh, bình an, con cháu làm ăn phát đạt, học hành tấn tới, gặp nhiều may mắn. (Muốn cầu gì cụ thể nữa thì kể ra).
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được chứng giám và phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần 3 vái).”
